Aiptasia

[fb_button]

Temat Aiptasii jako kłopotliwego gościa w akwarium wraca jak bumerang na fora akwarystyczne. Niestety, mimo że jeszcze kilkanaście lat temu ukwiał ten był hodowany w akwariach, dziś traktowany jest jako niechciany i trudny do wyproszenia gość.  Widziałem akwaria zdominowane przez ten koralowiec, którego ekspansje trudno zatrzymać. Dzieje się tak, ponieważ jest on doskonale przygotowany do życia w akwarium i dość odporny na wiele metod walki z nim.

W poniższym tekście zapoznamy się bliżej z rodzajem Aiptasia i przyjrzymy się metodom kontroli jego populacji

Systematyka gatunku z Wikipedii:
Aiptasia (nie aptazja i nie apitasia) lub w wersji spolszczonej Aiptazja (szklana róża)

Klasyfikacja naukowa
Królestwo: Animalia
Gromada: Cnidaria
Klasa: Anthozoa
Rzad: Actiniaria
Rodzina: Aiptasiidae
Rodzaj: Aiptasia
Gosse, 1858
Aiptasia jest rodzajem symbiotycznego parzydełkowca należnego do klasy Anthozoa (ukwiały, koralowce). Aiptasia jest szeroko rozpowszechniona w morzach tropikalnych. Ukwiał ten jest organizmem bentosowym zasiedlającym zwykle twarde podłoża denne . Aiptasia posiada symbiotyczne jednokomórkowe glony Dinoflagellate z rodzaju  Symbiodinium. Dzięki tej symbiozie koral otrzymuje żywność gównie w postaci tłuszczów i cukrów produkowanych w procesie fotosyntezy. Większość gatunków z rodziny Aiptasia jest stosunkowo odporna na szeroki zakres zasolenia i innych warunków jakości wody. Dzięki tej odporności,  ukwiały te są zdolne do szybkiej reprodukcji dzięki czemu potrafią wyprzeć inne gatunki korali. Dlatego tez z punktu widzenia hobbystów Reef Aquarium Aiptasia jest traktowana jako szkodnik.

Morfologia

Dorosła Aiptasia jak i wszystkie Anthozoa, przyjmuje formę polipa. Ciało składa się ze stopy,  która ukwiał przyczepia się do podłoża, gładkiej i wydłużonej kolumny ciała i okrągłej tarczy, na której znajduje się otwór gębowy oraz długie ramiona wyposażone w parzydełka, którymi łapie i obezwładnia pokarm. W zależności od miejsca występowania i diety, ukwiał ten przyjmuje rożne ubarwienia jednak są to prawie zawsze odcienie przezroczystego brązu.

Reprodukcja

W przypadku dobrze rozpoznanych Aiptasia pallida i Aiptasia pulchella, osobniki są dwupienne, co oznacza, że są rozdzielnopłciowe. W czasie rozmnażania płciowego, poszczególne osobniki uwalniają gamety do wody, gdzie następuje zapłodnienie. Powstała w wyniku zapłodnienia zygota staje się po krótkim czasie wolo pływającą larwa, która ostatecznie osiada na odpowiednim podłożu. Następnie larwa przechodzi metamorfozę, by stać się mikroskopijnym polipem. Nowo produkowane larwy są aposymbiotyczne co oznacza, ze nie zawierają zooksantelli, które są wchłaniane z wody w późniejszym czasie

W akwarium

W akwarystyce morskiej, gatunki Aiptasia Sp. rozpatrywane są jako szkodniki, ze względu na możliwość gwałtownej ekspansji kosztem innych gatunków. Aiptasia może stresować inne korale oraz parzyć ryby czy bezkręgowce . Do akwarium najczęściej trafiają jako mikroskopijne polipy osiadłe w zakamarkach żywej skały, czy na podstawkach korali. Usunięcie ich z akwarium jest dość trudne zwłaszcza z powodu wspomnianej wyżej ekspansywności często wzmożonej na skutek stresowania polipów nieudolnymi próbami ich usunięcia. Dodatkową trudność w walce z tym koralem sprawia fakt, że przy odpowiednim dostępie pokarmu i braku oświetlenia, Aiptasia nie musi korzystać z zooksantelli i może przyjmować formy aposymbiotyczne. Taka sytuacja często ma miejsce w rurach, gdzie stały przepływ wody bogatej w substancje odżywcze (detrytus, plankton) dostarcza polipom pokarmu całkowicie zastępując substancje odżywcze produkowane przez zooksantelle. Osobniki takie, regularnie wypuszczają do wody larwy, które osiadają w głównym zbiorniku.  Kolejną cechą znacznie utrudniającą pozbycie się aiptasji z akwarium jest fakt, że ukwiał ten potrafi w ułamku sekundy wypompować większość pochłoniętej wody  przez co prawie natychmiast zmniejsza się tak, że uniemożliwia lub przynajmniej znacznie utrudnia wystrzyknięcie preparatów “aiptasjobójczych”
Ogólnie istnieją dwa rodzaje metod pozbycia się aiptasii:

Mechaniczno – chemiczna

Jeśli mamy możliwość wyjęcia skały czy podstawki, na której znajduje się Aiptasia to będzie ja łatwo usunąć mechanicznie o ile są to dwa – trzy duże polipy. Problem pojawia się wtedy, gdy jest ich więcej, ponieważ Aiptasia bardzo szybko kurczy się do malutkiego rozmiaru często znikając w jakiejś dziurze w skale. Do tego po wyjęciu z wody jest prawie nie do odróżnienia od otaczającej ją skały. O ile jednak mamy ja na płaskiej przestrzeni, zeskrobanie nożem czy śrubokrętem, jest dość łatwe i skuteczne.
Jeśli jednak nie możemy wyjąć skały z polipami musimy z nią walczyć chemicznie w akwarium. W sprzedaży istnieją przeróżne specyfiki, które po wstrzyknięciu w polip maja go zabić. Preparaty te można zastąpić octem, kwaskiem cytrynowym, czy np chlorkiem wapnia lub magnezu. Problemem jest jednak samo wbicie igły w korala. Po pierwsze łatwo go przebić na wylot, a po drugie jak juz wspomniałem wyżej, aiptasia potrafi się błyskawicznie skurczyć uniemożliwiając ponowne wbicie igły.
Osobiście uważam metodę chemiczna za nieskuteczna i krótkoterminowa. W małych zbiornikach grozi zaburzeniem pH. Prawdopodobnie działa przy pojedynczych, dużych polipach, natomiast w przypadku plagi, metoda chemiczna jest wysoce nieefektywna.  Zostają wtedy:

Metody naturalne

W akwarystyce morskiej istnieje sporo organizmów, które mogą żywic się tymi ukwiałami. Nalezą do nich ryby np: forcipiger, chelmon czy popularny brzydal (A. tomentosus), kilka krewetek z rodzaju Lysmata np wurdemanni, bogessi, seticaudata czy kuekhentali, oraz ślimak nagoskrzelny Berghia verrucicorni.

Warunkiem ciągłej, naturalnej kontroli populacji aiptasii jest stale posiadanie w obsadzie akwarium gatunku, który żywi się tym ukwiałem, ale może jednocześnie przyjmować inny pokarm. Z tego powodu ślimak berghia odpada, ponieważ żywi się tylko aiptazją i w przypadku regresji zdycha z głodu (do tego warto dodać ze efektywna ilość tych ślimaków to 10x więcej niż aiptasii co znacząco podnosi koszt tej metody)
Stały “aiptasiozerca” potrzebny jest również z innego powodu o którym pisałem wyżej. Często się zdarza sytuacja, ze mimo iż nie widzimy aiptasji, jej polipy mieszkają w rurach, kominie oraz takich miejscach gdzie ani ryby ani krewetki nie maja dostępu. W efekcie tego do akwarium trafiają ciągle nowe larwy. Te świeże “dostawy” aiptasii muszą być na bieżąco eliminowane z akwarium własnie dzięki etatowemu “aiptasiozercy”

Sprawa z pensetnikami czy chetodonami(ryby z rodzaju Chelmon sp , Forcipiger sp, Chetodon sp ) jest o tyle trudna, że są to ryby bardzo wrażliwe, płochliwe i często mające problem z przestawieniem się na inny pokarm niż te, który jedzą w naturze. Z drugiej strony często się zdarza ze ryby te, majace pod dostatkiem sztucznego pokarmu nie interesują się aiptasia. Natomiast skrajny przypadek jest taki ze mogą interesować się mięczakami i koralami LPS. Popularny Brzydal znany jest z tego, ze dość łatwo interesuje się wszystkim innym tylko nie aiptasia. Nie mniej jednak, o ile ryby zagustują w aiptazji, są doskonałym sposobem na ograniczenie jej populacji.

Podobna sytuacja jest z krewetkami, które mogą, ale nie muszą zainteresować się aiptasja zwłaszcza mając pod dostatkiem pokarmu w przekarmionym akwarium. Istnieją podobno sposoby nauczenia krewetek jedzenia aiptasii (ja ich nie stosowałem). Zakupione krewetki wkładamy do zbiornika kwarantannowego razem ze skałką porośnięta aiptasia. Wygłodniałe krewetki w końcu zainteresują się ukwiałami. Drugi sposób to poszatkowanie aiptasii i zmieszanie jej z arterią. Żarłoczne krewetki podobno szybko naucza się smaku aiptasii.

Podobnie jak z rybami jedzącymi aiptazję, istnieje wiele przykładów stuprocentowej skuteczności krewetek w walce z aiptazją. O ile jednak ryby, które po zjedzeniu ukwiałów zaczynają interesować się innymi koralami, stosunkowo łatwo wyłowić, o tyle wyłapanie  w akwarium żarłocznych krewetek, które podgryzają LPSy jest niemożliwe.

Na forach akwarystycznych często pojawiają się pytania o identyfikacje. Poniżej znajdziecie garść linków do wątków identyfikacyjnych na forum nano-reef.pl oraz inne przydatne linki.

Zdjecia krewetek z rodzaju Lysmata:
http://nano-reef.pl/…rodzaj-lysmata/

Opis gatunku Aiptasia na wikipedi (po angielsku)
http://en.wikipedia.org/wiki/Aiptasia

Dodatkowe linki do istniejacych watkow identyfikacyjnych:
https://www.google.c…iw=1920&bih=888

Końcowa uwaga.

Nie umiem określić autorów zdjęć użytych w artykule. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że oryginalnie pochodzą z forum nano-reef.pl. Jesli ktoś rozpozna swoje zdjęcie i nie życzy sobie użycia go w niniejszej publikacji proszę o wiadomość.

[fb_button]